Trong nhiều năm qua, ánh sáng mặt trời thường được gắn liền với những cảnh báo về tia cực tím (UV), lão hóa da, ung thư… Nhưng thật bất công cho "vị bác sĩ thiên nhiên" này khi chỉ bị nhìn nhận từ một phía. Ánh nắng - nếu được hiểu đúng và sử dụng đúng cách - chính là một món quà chữa lành mà tự nhiên ban tặng, mang trong mình vô vàn lợi ích cho cơ thể và tâm trí con người.
Một hệ ánh sáng hoàn chỉnh, không chỉ là "tia UV"
Ánh sáng mặt trời không chỉ đơn thuần là ánh sáng trắng rực rỡ mà ta nhìn thấy. Nó là sự tổng hòa của nhiều dải quang phổ - từ tia cực tím (UV), ánh sáng nhìn thấy được, đến ánh sáng hồng ngoại (infrared). Mỗi thành phần trong hệ ánh sáng ấy đều đóng một vai trò nhất định với sức khỏe.
Tia UV, vốn bị "tai tiếng" vì liên quan đến ung thư da, thực ra là yếu tố thiết yếu để tổng hợp vitamin D - loại vitamin giúp tăng cường miễn dịch, cải thiện tâm trạng và ngăn ngừa loãng xương. Một nghiên cứu được đăng trên tạp chí The American Journal of Clinical Nutrition cho biết: chỉ 10 - 15 phút tiếp xúc ánh nắng tự nhiên mỗi ngày (đặc biệt là vùng mặt, tay, chân) có thể giúp cơ thể sản sinh đủ lượng vitamin D cần thiết.
Ánh sáng xanh (blue light) - một phần của ánh sáng mặt trời - là tín hiệu quan trọng điều chỉnh nhịp sinh học (circadian rhythm). Nó giúp chúng ta tỉnh táo vào ban ngày và dễ dàng đi vào giấc ngủ vào ban đêm. Thiếu ánh sáng xanh từ thiên nhiên vào buổi sáng sẽ khiến cơ thể rối loạn đồng hồ sinh học, mất ngủ, uể oải và giảm hiệu suất làm việc.
Nhưng có lẽ "người hùng thầm lặng" ít được nhắc tới nhất chính là tia hồng ngoại. Nhiều nghiên cứu hiện đại đã chỉ ra: tia hồng ngoại gần (near - infrared) có khả năng kích hoạt ty thể - "nhà máy năng lượng" của tế bào - từ đó cải thiện khả năng hồi phục, giảm viêm và tăng cường sức đề kháng. Một nghiên cứu được công bố trên Photobiomodulation, Photomedicine, and Laser Surgery (2020) cho thấy liệu pháp ánh sáng đỏ (red light therapy - dựa trên tia hồng ngoại) có tác động tích cực lên bệnh nhân hậu COVID, giúp giảm mệt mỏi mạn tính và tăng tốc độ phục hồi.
Ánh nắng bị "cô lập" trong đời sống hiện đại
Chúng ta đang sống trong một thời đại mà ánh sáng tự nhiên bị chia cắt, bóp méo. Kính cường lực lọc bỏ tia hồng ngoại, đèn LED tại văn phòng hoặc nhà ở chỉ phát ra ánh sáng xanh - thiếu sự cân bằng với các dải quang phổ còn lại. Và rồi, con người cũng tự "đóng hộp" mình trong không gian kín suốt cả ngày dài: ra khỏi nhà khi trời còn chưa sáng, trở về khi mặt trời đã khuất bóng.
"Không phải ánh nắng gây hại cho bạn, mà là cách bạn hiểu sai về ánh nắng", như lời của bác sĩ Roger Seheult - giáo sư y khoa, đồng sáng lập kênh MedCram nổi tiếng. Ông cho biết, chỉ cần 15 phút tắm nắng tự nhiên mỗi ngày (đặc biệt là vào buổi sáng) đã giúp cải thiện rõ rệt sức đề kháng, giảm nguy cơ nhiễm bệnh hô hấp và nâng cao tinh thần, nhất là trong mùa đông - thời điểm cơ thể thiếu hụt vitamin D trầm trọng.
Thật đáng buồn khi thời hiện đại, việc "tắm nắng" trở thành một hoạt động xa xỉ. Trẻ em học trong phòng kín, người lớn làm việc văn phòng, người cao tuổi ở trong nhà vì sợ nắng... Tất cả đều vô tình đánh mất cơ hội phục hồi và duy trì sức khỏe một cách tự nhiên, miễn phí.
Làm bạn lại với ánh sáng mặt trời
Điều đáng mừng là chúng ta không cần phải "trốn ra ngoại ô" hay thay đổi lối sống hoàn toàn để tận dụng ánh nắng. Hãy bắt đầu bằng những hành động nhỏ nhưng đều đặn: mở rèm đón nắng buổi sáng, đi bộ ngoài trời vào giờ nghỉ trưa, ngồi làm việc gần cửa sổ có ánh sáng tự nhiên hoặc chăm sóc vườn rau nhỏ mỗi chiều.
Đặc biệt, hãy ưu tiên tiếp xúc ánh sáng vào buổi sáng (trước 10 giờ), khi ánh nắng nhẹ nhàng, dồi dào tia hồng ngoại và ít gây hại. Chỉ cần 10 - 20 phút mỗi ngày, không cần phải phơi cả người dưới nắng, chỉ một phần da tiếp xúc đã đủ cho cơ thể "ghi nhận" ánh sáng và bắt đầu những cơ chế chữa lành.
Ánh nắng không phải là kẻ thù - nó là người đồng hành cần thiết cho hành trình sống khỏe. Hãy học cách lắng nghe ánh sáng, để nó dẫn lối bạn trở về với sự cân bằng, hồi phục và trọn vẹn. Giữa bộn bề hiện đại, đôi khi một khoảnh khắc ngồi yên dưới nắng sớm cũng chính là liệu pháp chữa lành đơn giản mà sâu sắc nhất bạn có thể trao cho chính mình.
Nguồn tham khảo:
- Holick MF. "Sunlight and Vitamin D: Both Good for Cardiovascular Health." Journal of General Internal Medicine, 2010.
- Seheult R. "Sunlight & Immunity." MedCram Lectures, 2022.
- Hamblin MR. "Mechanisms and applications of the anti - inflammatory effects of photobiomodulation." AIMS Biophysics, 2017.
Tác giả: Homie Farm
Nguồn: Homie Farm
Phần có dấu (*) là thông tin bắt buộc và được hệ thống bảo mật theo quy định của pháp luật hiện hành.